IJUE TUME YA DUNIA YA KUDHIBITI MADAWA YA KULEVYA (WODEC) ILIYOKO CHINI YA MAMLAKA YA KUDHIBITI MADAWA YA KULEVYA NA UGAIDI WA KIMATAIFA DUNIANI (WODEA)

WODEA (‘World Drugs Enforcement Administration’) ni shirika la kujitegemea la kimataifa – linalofanya kazi kwa niaba ya Umoja wa Mataifa – lenye nia/shabaha ya kukomesha (katika dunia) madawa haramu ya kulevya, ya madaraja yote, pamoja na ugaidi wa kimataifa wa aina zote – hasa wa kimadawa, kisiasa na kinyukilia; kwa ajili ya amani, afya na usalama wa kimataifa.

WODEA ilianzishwa chini ya Mkataba wa Kisheria wa Kimataifa wa WODEA (‘WODEA Statute’) uliosimamiwa kwa kipindi cha siku tatu mfululizo na Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, UNSC, Novemba 1975. Tofauti na Shirika la Kimataifa la Nishati ya Nyukilia, IAEA, ambalo huwajibika kwa UNSC na kwa Mkutano Mkuu wa Umoja wa Mataifa; WODEA huwajibika kwa UNSC na kwa Baraza la Uchumi na Ustawi wa Jamii la Umoja wa Mataifa ECOSOC.

WODEC, Chombo Kikuu cha WODEA, ambayo hutumika kama kongamano la majadiliano ya masuala ya madawa na ugaidi ya kimataifa; huundwa na vyombo vingine vidogo vitatu: Bodi ya Makamishna ya Tume ya Dunia (WBC – ‘WODEC Board of Commissioners’), Mkutano Mkuu wa Tume ya Dunia (WGC – ‘WODEC General Conference’) na Sekretarieti ya Tume ya Dunia. WBC ni Chombo cha Sera cha Tume ya Dunia. Kina wajumbe 12 wanaoteuliwa na Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, na 26 wanaochaguliwa na Mkutano Mkuu wa Tume ya Dunia. Wajumbe 12 (watano wa kudumu wa UNSC na saba viongozi wa kanda za WODEA) huteuliwa na UNSC kwa kipindi cha miaka mitano, wakati 26 huchaguliwa na WGC kwa kipindi kimoja cha miaka miwili. WBC hutoa mapendekezo kwa WGC kuhusu bajeti na shughuli zote za WODEA.

Rais wa WODEA huchaguliwa na WGC kwa mapendekezo ya UNSC. WBC hupendekeza majina sita kwa UNSC ambayo huchagua majina matatu kati ya hayo sita na kuyapeleka katika Mkutano Mkuu wa WODEA – kupigiwa kura ya Kamishna Mkuu wa WODEC na Rais wa WODEA kwa kipindi cha miaka mitano. Kamishna Mkuu wa WODEC ni Rais wa WODEA. Wakati WBC hukutana mara nne kwa mwaka mjini Copenhagen kuanzia Novemba, WGC (nchi wanachama 143) hukutana mara moja kwa mwaka katika mwezi wa Novemba kuidhinisha bajeti na mapendekezo ya WBC – kwa ajili ya Sekretarieti ya Tume ya Dunia.

Sekretarieti ya Tume ya Dunia huwajibika na utekelezaji wa mapendekezo yote yaliyopitishwa na WBC na WGC kwa niaba ya WODEA. Huchaguliwa na WBC na kuidhinishwa na WGC kwa kipindi cha marudio cha miaka mitano. Sekretarieti ya Tume ya Dunia huwajibika pia na nguvukazi ya watu zaidi ya 7,000 duniani kote na bajeti ya wastani wa dola za Kimarekani milioni 400 kwa mwaka mzima.

Mbali na WBC, WGC na Sekretarieti ya Tume ya Dunia, WODEC ina vyombo vikubwa vitatu vya dola: Idara ya Polisi ya Tume ya Dunia (WPD), Idara ya Usalama ya Tume ya Dunia (WIS) na Kikosi Maalumu cha Kikomandoo cha Tume ya Dunia (EAC). EAC iliundwa kwa makubaliano maalumu ya Azimio la Copenhagen kati ya WODEA na Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa – Novemba 1980.

WODEC ina maabara tatu za kikemia, ofisi tatu za mahusiano mema (Vienna, Pretoria na New York), kliniki saba za madawa ya kulevya na kanda sita katika mabara sita ya dunia nzima. Kila kanda ina bodi ya wakurugenzi, idara ya polisi, usalama, sekretarieti, maabara na kliniki za madawa ya kulevya. Kanda ya Afrika ya Kusini ya Tume ya Dunia huanzia Somalia mpaka Kameruni mpaka Afrika Kusini. Kanda ya Afrika ya Kaskazini ya Tume ya Dunia huanzia Eritirea mpaka Nijeria mpaka Tunisia, isipokuwa Moroko ambayo iko katika kanda ya Ulaya.

“Kama viongozi wenu wa kanda walivyowahabarisha tuna kazi kubwa mbele yetu inayohitaji moyo mkubwa wa kujitolea na ujasiri wa hali ya juu kujaribu tu hata kuifanya. Kazi ya Tume ya Dunia ni kupambana na aina yoyote ya uhalifu wa madawa ya kulevya kwa makusudi kutetea afya na amani ya dunia yote kwa watu wote ulimwenguni. Hii ni vita tuliyokula kiapo sisi wote kuipigana – vita ya sheria na udhalimu, wa madawa ya kulevya, na ugaidi wa kimataifa, tutakayopigana mpaka sheria ishinde na kufuata mkondo wake.” – Boidin Tony Versnick (Rais, Tume ya Dunia ya Kudhibiti Madawa ya Kulevya, 1985 – 1992)

Watu wananiuliza: “Je, Paul Makonda atashinda vita ya madawa ya kulevya katika mkoa wake bila kufuata mfumo wa Tume ya Dunia ya Kudhibiti Madawa ya Kulevya?” Jibu lake ni ndiyo na hapana. Hapana kwa sababu Mungu mwenyewe ndiye anayejua. Ndiyo kwa sababu Makonda ana ulinzi.

Paul Makonda ataweza kushinda vita ya madawa ya kulevya kwa sababu rais na waziri mkuu hawajihusishi na madawa ya kulevya. Nao watamlinda kwa gharama yoyote.

Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam anaposema vita hii iwe ya wazi na ya kila mtu wakati yeye ana ulinzi wengine watalindwa na nani? Vita dhidi ya madawa ya kulevya inapaswa kupiganwa kiintelijensia zaidi kuliko kipolisi, kisiasa, au sifa binafsi.